مختص جامعه سینما :شاهپور شهبازی/«آزادی از» اولین گام رهاییبخش «فرهادی» است که در فیلم «قهرمان» محقق شدهاست. اولین گام «قهرمان» تحملِ دردِ سلامتزیستن است. در گامهای بعد «فرهادی» میبایستی دریابد که سلامت، آزادی و روشنایی فردی بدون سلامت، آزادی و روشنایی جمعی ممکن نیست. این راه بیش از هر چیز؛ از کانالِ ویرانی عمارتهای کهنه به عنوان الگوهای زیست؛ میگذرد.
اگر قرار است؛ «سلامت» از چنگ «بیماری» رها شود؛ تنها کافی نیست که فرد بیمار؛ سالم شود؛ بلکه باید چیزی دگرگون شود که «سلامتی» را از چنگ «بیماری« رهایی بخشد. برای رهایی از طاعون اجتماعی به قول «اریش فرم» تنها «آزادی از» چارهساز نیست، «آزادی برای» نیز ضروری است.به همین دلیل پرسش مهم در فیلم «قهرمان» این نیست که «رحیم» چگونه میتواند اخلاق عمومی ماکیاولی را در جامعه دگرگون کند، بلکه پرسش اصلی این است که رحیم چگونه میتواند از منفعتپرستی ماکیاولی بگذرد تا از سلامت یک زندگی انسانی برخوردار باشد.
در این مرحله هنوز میان رحیم به عنوان سوژه و جامعه به عنوان ابژه گسست هست. جامعه عینیتی بیرون از سوژه (رحیم) است؛ اما سپس مرحلهای میرسد که این استقلال آگاهی در سوژهی عمل جمعی بازنمایی میشود و «آزادی برای» اتفاق میافتد.
«فرهادی» در فیلم «قهرمان» اگرچه یک گام سرنوشتساز را در راه «آزادی برای» و تحقق «رئالیسم دیالکتیک انتقادی» برداشته است؛ و آن برگذشتن از اگوئیسم خودخواهانهی شخصیتهاست، که در فیلمهای دورهی دومش مغلوب دانایی کسبوکار ایدئولوژیک به عنوان اتمهای بنیادی زیست میشدند، اما گام آخر «فرهادی» در تحقق قلهی «رئالیسم دیالکتیک انتقادی» این است که قهرمان فردی به عنوان ابژه تبدیل به سوژهی اجتماعی قهرمان شود.
در این حالت جدایی «سوژه» و «ابژه» رفع میشود و سوژهی قهرمانی به شکل جمعی برای تغییر واقعیت عمل میکند. این قلهی «دیالکتیک رئالیسم انتقادی» متناسب با واقعیت جامعهی ایران در فیلمهای بعدی «فرهادی» و در آینده محقق خواهد شد.
تگ ها : قهرمان؛ مانیفست آزادی