برای جامعه سینما :رضا ظفری/سینما کرونا گرفت و تا مرز مرگ پیش رفت اما دوباره نجات یافت. سالی که با تمام سال های سینما، از تولد تا ۱۲۵ سالگی اش تفاوت داشت.
سالی که پر از فراز فرود و گاها سقوط بود. سالی متکی بر vod ها، سایت ها، سرویس استریم ها و معانی کلماتی در این رده پیش میرفت. سالی که سفیدی داشت و سالی که سیاهی داشت. سالی که ستارگانی پروراند و ستارگانی را خاموش کرد. سالی که جهان، معنای حقیقی این جمله را که سینما به فیلمها خلاصه نمیشود درک کرد.در این سال بیشتر از امید، نا امیدی جان ما را در نوردید.
به انتظار فیلمهای مورد انتظار، انتظار میکشیدیم و به هیچ کجا نمیرسیدیم.در این سال جهان با نوع جدیدی از سینما آشنا شد و مردم با نوع جدیدی از زندگی رسانه ای. درس و مدرسه آنلاین شد و فوتبال ها بدون تماشاگر؛تلوزیون ها فعال شدند و سینما ها خالی؛ و در این میان افرادی چون من بودند که از این ویروس کوچک بیشتر از بقیه سود و فایده بردند. افرادی که سال ها به دلایلی وقت خالی برای تماشای بهترین آثار سینمای جهان را از ابتدا تا کنون نداشتند. افرادی که وقت و انرژی خواندن کتاب، رمان یا کمیک استریپ را پیدا نمیکردند و افرادی که دوست میداشتند سینما را یاد بگیرند اما نمیتوانستند. سالی که گذشت و مطمئنا در تاریخ سینما از آن بسیار یاد خواهد شد. روزی که نوادگان ما تاریخ کنونی سینما را میخوانند و با خود میگویند یعنی این دوره یک ساله واقعا رخ داده است.
اکنون ابتدای سال ۲۰۲۰ هستیم؛ همه چیز خوب است، فیلمهای مورد انتظار، هیجان انگیز و بی نظیری از سینمای جهان قرار است امسال اکران و منتشر شوند. از فیلم پرندگان شکاری و هارلی کویین گرفته تا احضار ۳ از جیمز وان حماسه ساز و از کونگ علیه گودزیلا گرفته تا آغاز فاز چهارم جهان سینمایی مارول.همه چیز به روال است و گاهاً به دلیل سختی در صبر زیاد برای اکران این عناوین، انسان از شدت هیجان در پوست خود نمی‌گنجد.
اما ناگهان…، ناگهان یک ویروس از خدا بی خبر از آن سر خاور دور پدیدار شده و به دور از اینکه طبیعی بوده یا دست ساز، جهان را طی یک ماه فرا میگیرد. هم اکنون که دستورات کشور ها برای رعایت پروتوکل های بهداشتی اعلام شده، سینما خود را در برابر خطر بزرگی می یابد. تعطیلی سالن های سینما.
آری. سالن ها تعطیل شد و فیلمسازان و کمپانی ها به سه دسته تقسیم شدند.
۱_آن هایی که تن به اکران فیلم هایشان در این وضع نمی‌دادند و فیلمهایشان را تا مدت زمان نامشخصی به تعویق می انداختند.همانند فیلم Dune
۲_ان هایی که وضع موجود را می‌دیدند و با این حال، فیلمهایشان را در سینما هایی که هنوز باز بودند اکران میکردند. مثل tenet
۳_ و آنهایی که از بازگشت سرمایه مطمئن نبودند و از طرفی نمیتوانستند اکران را تا بهتر شدن وضعیت به تعویق بیندازند. این دسته، فیلمهای خود را ناچار به سرویس استریم های پخش آنلاین چون نتفلیکس، هولو، دیزنی پلاس و… فروختند و به نحوی فیلمهای خود را آنلاین اکران کردند و فقط تعداد اندکی از آنها راضی بودند. فیلمی چون مولان.
علی رغم تمام این انتظارات و مشکلات، تعدادی فیلم قابل توجه از اکران، از سرویس استریم و حتی از تعویقی ها به دست مردم رسید و اتفاقات تقریبا مطلوب، اما نه کاملا خوب را رقم زد. لا اقل در این وضع که توقعی وجود ندارد خوب عمل کردند.
سال ۲۰۲۰ از همان ابتدا با عناوینی ضعیف و به دور ار انتظار همگانی چون دکتر دولیتل.. بلادشات.. کاپون.. رجب ۶٫٫ کینه ۴٫٫زیر آب و… ای شروع کرد و آغاز مطلوبی نداشت. اما همین که زمان گذشت، آثاری پاپ کورنی اما داغ و درجه ۲ سینما را کمی بالا کشید.
فیلمهایی چون :استخراج یا عملیات خارج سازی، پسران بد تا ابد، پرندگان شکاری، نگهبانانی از دیرباز، انیمیشن های به پیش،تور جهانی ترول ها و ویلابی ها و انیمه هایی چون مورتال کامبت و لیگ عدالت تاریک، سونیک خارپشت، ندای وحش وآثار مطرح دیگری توانستند دوباره میان توده مردم این باور که سینما هنوز زنده است را جا بیندازند.
سال ۲۰۲۰ اما برخلاف سایر ژانر های محبوب میان غالب مردم، ژانر هایی چون درام.. زامبی.. موزیکال و کمدی را به خوبی پروراند.
فیلمهایی چون خانواده عجیب در حراج زامبی_هشتک زنده و شبه جزیره(کمتر از بقیه) مکتب زامبی شرقی را پس از ۴ سال(بعد از قطار بوسان) دوباره احیا کردند و در گیشه موفق بودند.فیلمهای درام.. اجتماعی و عاشقانه موزیکالی چون اِما.. بانکدار.. من هنوز ایمان دارم.. اولین گاو.. مسابقات آواز یوروویژن، وورک ایت، ناناز ها و عشق و هیولا تا حدی موفق و محبوب بودند.
در حوضه ی کشوری، سال ۲۰۲۰ عناوینی از اروپا را راهی وبسایت های جهانی کرد و برخی از آنها چون :دو بار زندگی کن یک بار عاشق شو و پلتفرم محصول اسپانیا، ناناز ها محصول فرانسه، کلاشنیکف محصول روسیه و دل بیچاره محصول هند توانستند بحث و جدلی سنگین را در میان منتقدان و مردم به راه بیندازند.
امسال سالی است که افول کمپانی دیزنی(سرویس دیزنی پلاس) به وضوح قابل مشاهده بود. به جز انیمیشن onward و soul و شاید لایو اکشن ایوان منحصر به فرد، تمامی عناوین این سرویس با نقد منفی و شکست روبه رو شدند. از شکست عظیم مولان گرفته تا ناکامی آرتمیس فاول. از فیلم های درجه ۲ و گاها ۳ همانند کمپ جادویی گرفته تا غیره. همه و همه امسال به این سرویس استریم آنلاین بسیار بسیار ضربه زدند.
البته در میان این سرویس استریم ها، نامهایی چون نتفلیکس.. هولو و تا حد کمی HBO بسیار درخشان بودند. نتفلیکس که قرار است رکورد بزند و یقینا کرونا فرصت خوبی برایش بود تا بتواند بهترین عناوین و فیلمهای مورد انتظار ۲۰۲۰ را(به جز فیلمهای ابرقهرمانی DC و Marvel) خریداری کند. شاید امسال باعث شد که مردم بیشتر نحوه و فرهنگ استفاده از تکنولوژی اکران آنلاین را فرا بگیرند و با شکل جدید و موقتی از سینما ارتباط برقرار کنند. به هر حال سینما مدام در رشد و تکامل است و در یک وضع واحد دوام نخواهد آورد.
سال ۲۰۲۰ اما به جز پاپ کورن های داغش، یک سری فیلمهای درجه A و لایق نامزدی اسکار نیز بیرون داده که هیچکدام خالی از لطف نیستند.فیلمهایی مانند تاتر همیلتون، انگاشته یا همان تنت از آقای نولان، فیلم منک از جناب فینچر، انیمیشن های وولف واکر و روح، کمدی پالم اسپرینگز، دل بیچاره، محاکمه ۷ شیکاگو از آرون سورکین و فیلم ۵ همخون جدید ترین فیلم اسپایک لی بزرگ پس از بلکلززززمن.
اما اوضاع ابرقهرمانان در این روز ها حال و هوایی خوب ندارد و به دور از اکران های تعویقی، چندین فیلم ابر قهرمانی چون واندروومن یا پرندگان شکاری منتشر شده که ضعیف بودند. البته در این که طی ماه های آینده مارول با فاز چهارم و دی سی با زک اسنایدرش دوباره این سبک را احیا خواهند کرد شکی نیست. به قول تام هنکس، فیلمهای ابرقهرمانی سینما را نجات خواهند داد نه فیلمهای اکشن، درام یا….
سال گذشته، یعنی سال ۲۰۲۰ با اینکه کمتر از دید منتقدان و بیشتر از دید مردم متناسب بود اما لا اقل با همان پاپ کورن های bمووی و گاهاً zمووی اش از جمله فیلمهایی چون:
او فردا میمیرد
خودجوش
پلتفرم(علی رغم نظرات مثبت)
نگهبانانی از دیر باز
انولا هولمز
شیطان تمام وقت
بورات ۲
و البته فیلمهای گونه وحشتی چون host, شکار، کلبه، یادگاری، حصار، مرد نامرئی از لی ونل و… توانستند مردم را در خانه و پای گوشی ها، لب تاپ ها و صفحه نمایش هایشان نگاه دارند. (بدون در نظر گرفتن سریال های فوق العاده ای چون وایکینگ‌ها، واکینگ دد، کوئیز کمبت و… که خود بسیار در امی تحسین شدند.)
اما آخرین نکته راجع به سالی که رفت، هنرمندان و بزرگانی هستند که با آن رفتند.ما در این سال چادویک بوزمن فقید را از دست دادیم. پادشاه واکاندا، یادت گرامی که در یاد ها باقی خواهی ماند.در انیمیشن یا فیلم های بیوگرافی یا ژانر های متفرقه ای نیز از این بزرگان یاد فراوان شده. از استیون هیلنبرگ (خالق باب اسفنجی) گرفته تا سوشانت راج کاپوت (آخرین بازی اش در فیلم هندی دل بیچاره بود).
به هر حال ۲۰۲۰ سالی بود که گذشت و هم اکنون دو روز از سال جدید گذشته.
سال پیش پر از سیاهی، سفیدی، تشویق و تنبیه سینما و رسانه های دیگر از جمله صنعت بازی های رایانه ای بود. سالی بود که سینمای جهان بیمار شد و تا مرز مرگ پیش رفت اما نمرد. سینما هنری نیست که به این سادگی از بین برود. سینما والا ترین هنر، والاترین صنعت، والاترین تجارت و بالا ترین امید برای ماست. سینمای هر کشور بازتاب دهنده ی فرهنگ و سیره ی آن کشور است و سینمای تمامی اقوام، به هر رنگ و هر زبانی، به هر شکل و به هر فرهنگی لازم الاحترام است. سالی که سینما کرونا گرفت.
بسیاری از کشور ها از جمله کشور های آسیایی(به خصوص ایران) فرصت این را پیدا کردند تا ذره ای بنشینند و به این فکر کنند که اشکال کارشان کجاست. کرونا شاید طبیعی باشد شاید هم انسانی. این را فقط خدا میداند اما از نظر من کرونا با سرنوشتی از پیش تعیین شده، برای تغییر لاین سینما به زمین آمده. تجربه ای یکساله از اینکه اگر سالن سینما بسته باشد چه بلایی سر این صنعت می آید.؟؟! من می‌گویم :هیچ. سینما به سالن هایش خلاصه نمیشود. امیدوارم و امیدواریم که سال ۲۰۲۱ سال درخشانی برای هنر هفتم باشد.
