مختص جامعه سینما:احسان موحد/در قرن بیست یکم سینما بصری ترین رسانه ای است که در رابطه ای تاثیر پذیری و تاثیرگذاری با جامعه است.از منظر جامعه شناسی سینما که یکی از زیر شاخه های جامعه شناسی هنر است به دوشکل بازتابی و شکل دهی کارکرد خود را در جامعه انجام می دهد.
«بازتابی»؛ که آن چیزی که در جامعه در حال اتفاق و رخ دادن است اثر و نمدی بر پرده ای سینما دارد و «شکل دهی» که محتوای فیلم به لحاظ اخلاقی،فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در ارتباطی تنگاتنگ با بافت فرهنگی و واقعیت های موجود اجتماعی است .
فیلم های مرحوم داریوش مهرجویی را می توان هم به نحو بازتابی و هم به نحو شکل دهی مشاهده کرد بدین دلیل که از جامعه تاثیر پذیرفته و تاثیر گذاشته است.با نگاهی اجمالی، محتوایی و جامعه شناختی به آثار داریوش مهرجویی می توان به این نکته پی برد که توامان به سنت و تجدد توجه کرده است.
تاکیدش بر این بود که جامعه ای ایران را در دو بال ، سنت و تجدد ببینیم به عنوان مثال: دو فیلم اجاره نشین ها و مهمان مامان در دو دهه ای متفاوت زمانی ساخته شده که هردوی آن ها به مفهوم خانه در بعد فرهنگی توجه می کند.خانه در این دو فیلم در حول ارزش های فرهنگی تعریف می شود که بایستی در حول این ارزش ها حفظ شود. نکته ای مهمتر اینکه مهر جویی در فیلم مهمان مامان باز دوباره با نمایش خانه این پیام را به مخاطبین خودش می رساند که بایستی خانه این نماد سنت فرهنگی حفظ کنیم از یاد نبریم و از آن غافل نشویم.
ضمن اینکه در دو فیلم هامون و علی سنتوری به دنبال ارج نهادن به ارزش های فردگرایانه و مفهوم فردیتی است که بایستی هویت و ارزش های خودش را در برابر ساختار های سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی حفظ کند که به دنبال مانع گذاری بر سر تحقق عاملیت های فردی است.نکته ای که در فیلم هامون شایان ذکر است مرحوم مهرجویی برای اولین بار حقوق زنان را در این فیلم مطرح کرد که مورد توجه فعالان اجتماعی حقوق زنان است.
بایستی به این سوالات توجه کردآیا مهرجویی توانسته با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه ای ایران به اهداف خودش برسد؟آیا بایستی مهرجویی را فیلمساز روشنفکری همانند جعفر پناهی، عباس کیارستمی، و محسن مخلبافی دانست که از جامعه ای خودش فراتر رفته است؟چه شکافی بین برداشت افکار عمومی جامعه از فیلم های داریوش مهرجویی واقعیت ها و اهدافی که مهرجویی در سرداشت وجود دارد؟
