جامعه سینما:نوید پورمحمدرضا/صدای پاشنهی کفشها را که در انتها شنیدم، «ترانزیت» به یادم آمد و یادم انداخت که مشغول تماشای فیلمی از کریستین پتزولد هستم، تازهترین فیلمش: «در آتش». از یاد بُرده بودم؟ بله، و احتمالاً دلیلش تماشای چیزهایی بود که کمتر عادت به دیدنشان در سینمای پتزولد داشتم: تعطیلات، وقتگذرانی، آبتنی و شبنشینی.
خودش گفته اینها همه نتیجهی تماشای مجموعهآثار اریک رومر در قرنطینهی خانگیِ دوران کروناست. چه همنشینی غریبی … تماشای دیدارها و برخوردها و پیوندهای رومری در دورانی که دیدار و برخورد و پیوند، هر سه، ممنوع و پُرهزینه بودند. آیا «در آتش» همان فیلمی نیست که به امکان تحقق یک جهانِ رومری در هنگامهی کرونا فکر میکند؟ آتشْ جنگلها را فراگرفته و هر لحظه نزدیکتر میشود، و این سمت کنار دریا چهار جوان به امکانِ با هم بودن فکر میکنند.
حالا که مشغول نوشتنم، ردپای پتزولد برایم پیداتر و سینمای اضطرابها و تروماها و ارواحش برایم آشکاتر میشود. وجه استعاریِ سنگینِ فیلم از گذشته و همیشهی پتزولد میآید، و وجه هواشناختیِ سبُکِ آن از فیلمساز فقید، رومر. گرچه امید به تفاهم پایانی در میان همهمهی ناقوسها و موسیقی کلیسایی، بیشتر به لحظههای تجلی رومری پهلو میزند تا گمگشتگی و بدبینی مرسوم خودِ پتزولد.
«در آتش» را با فضاهای خارج از قابش به خاطر میسپارم: با شهوت شبانهای که فقط صدا دارد، با وسعت ناپیدایی که آدمها در آن گم میشوند، با فاجعهای که از جایی دور نزدیک میشود، و با طنین صدای پای زنی که امیدبخشِ امروز و آینده است.
کاراکتر اصلی فیلم که روایت عمدتاً حولِ نگاه و فهم او سازمان یافته، عجیب اهل دید زدن است، یک چشمچران تماموقت. امنیتش در این است که ببیند و دیده نشود. اما با این وجود، بسیار چیزها هستند که او قادر به دیدن و فهمیدنشان نیست؛ چه در آنچه خارج از قاب رخ میدهد و نمیبیند، و چه در آنچه درون قاب که میبیند اما درست نمیبیند.
شاید شرط درست دیدن، درست دیده شدن باشد. صحنهی زیبای پایانی در ستایش از نگاه متقابل ساخته شده: مرد به زن نگاه میکند، زن متوجه نگاه مرد میشود، زن به مرد نگاه میکند، هر دو به هم نگاه میکنند. نماهای نقطهنظرِ پنهانیِ پیشین بهتدریج آشکار میشوند و پاسخ میگیرند. در سینمای پتزولد، هر نمایی (شات) نیازمندِ نمای عکس (ریورسشات) است. این دو نما که باشند، آدمها دو نفر میشوند. دو بهجای یک، هیچ، و همه.(به نقل از صفحه شخصی نویسنده)