جامعه سینما:اسکرین دیلی | امیرعلی نصیری/هفتادونهمین جشنواره فیلم ونیز از ۹ تا ۱۹ شهریور ماه در ایتالیا در حال برگزاری است. لیلا حاتمی در هیأت داوران ـ به رهبری جولین مور ـ حاضر است. چهار فیلم ایرانی نیز در بخش‌های مختلف آن حضور دارند که این یادداشت نگاه کوتاهی دارد به سه‌تای آنها.
l شب، داخلی، دیوار | وحید جلیلوند | مچ فکتوری
وحید جلیلوند پیش‌تر در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ نیز با چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت و بدون تاریخ، بدون امضاء در جشنواره فیلم ونیز حضور داشته است. او با فیلم دوم برنده جایزه بهترین کارگردانی از بخش افق‌های همین جشنواره شد و نماینده ایران در اسکار بود. شب، داخلی، دیوار (با نام بین‌المللی پشت دیوارها) روایت‌کننده داستان مردی نابینا (نوید محمدزاده) است که تلاش نافرجامی برای خودکشی دارد. او به زنی فراری کمک می‌کند که در ساختمانش پنهان شده است. جلیلوند و برادرش علی (تهیه‌کننده) این فیلم را با حضور نوید محمدزاده، امیر آقایی و سه بازیگر تئاتر ساخته‌اند.
نمایش تظاهرات همیشه برای فیلمسازان ایرانی با چالش مواجه بوده است؛ به‌ویژه در مقطعی حساسی که در آن به سر می‌بریم. پشت دیوارها یک تریلر است که در فضای بسته می‌گذرد. ادیب سبحانی (فیلمبردار) موفق شده فضاسازی خوبی در این فیلم کند؛ فضاهای خاکستری رنگ در روز و رنگی که در شب به اعماق دریا می‌ماند، ویژگی برجسته کار اوست. نمای پایانی فیلم به‌روشنی به ما می‌گوید که این فیلم روانشناسانه و شاعرانه درباره چه چیزی است.
l جنگ جهانی سوم | هومن سیدی | محمد اطبایی
یکی دیگر از فیلم‌های ایرانی حاضر در بخش رسمی، نمایش‌گر زندگی شکیب (محسن تنابنده، بازیگر فیلم قهرمان) کارگری ساده و روزمزد است که پشت صحنه فیلمی در محکوم کردن دیکتاتوری هیتلر کار می‌کند؛ اما خود فیلمسازان به مرور تبدیل به دیکتاتور می‌شوند. سیدی کارگردان و بازیگر شناخته‌شده‌ای در ایران است و جنگ جهانی سوم ششمین فیلم اوست. او این فیلم را تهیه و تدوین کرده و فیلمنامه را به‌صورت مشترک با آرین وزیردفتری نوشته است؛ کسی که فیلمش با نام بی‌رؤیا در بخش افق‌های گسترش‌یافته حضور دارد.
هومن سیدی به ما می‌گوید که با گذشت زمان، راه‌های اعمال قدرت تغییری نمی‌کند و همیشه کسی در پایین هرم وجود دارد که در یادها خواهد ماند. در یکی از گره‌گشایی فیلم، از شکیب می‌پرسند که می‌داند هیتلر کیست؟ و او پاسخ منفی می‌دهد. فیلم می‌گوید کسانی که نمی‌دانند هیتلر کیست، احتمال دارد به او تبدیل شوند.
l بدون خرس | جعفر پناهی | سلولوئید دریمز
جعفر پناهی که سال ۲۰۱۸ با فیلم سه رخ در جشنواره فیلم کن حضور داشت و جایزه بهترین فیلمنامه را از آن خود کرد، با این فیلم روایت‌کننده موازی دو داستان عاشقانه است؛ در هر دوی این داستان‌ها، طرفین با چالش‌های مختلفی درگیر هستند. پناهی فیلم را تهیه و به همراه بازیگران دیگری در آن نقش‌آفرینی کرده است؛ ناصر هاشمی، وحید مبصری، بختیار پنجه‌ای و مینا کاوانی. او پیش‌تر در سال ۲۰۰۰ با فیلم دایره جایزه شیر طلا را از ونیز گرفته است.
فیلمساز مؤلف سینمای ایران وقتی با ممنوعیت فیلمسازی به مدت ۲۰ سال مواجه شد، دست به ابتکار عمل در ساخت فیلم زد؛ آثاری مانند این یک فیلم نیست، پرده و تاکسی که خرس طلای جشنواره برلین را در سال ۲۰۱۵ از آن خود کرد. با توجه به حوادث اخیر، احتمالاً خرس نیست آخرین فیلمی خواهد بود که تا چند سال از پناهی خواهیم دید. در نمای طولانی پایانی فیلم، پناهی را می‌بینیم که در خودروی خود به دوردست خیره شده است؛ این دوردست می‌تواند وضعیت مبهم آتی خودش باشد. بهتر از این نمی‌شد بیانیه اخلاقی و نافرمانی مدنی در مقابله با خرس یا همان‌ترس‌هایمان نشان داد.
