جامعه سینما: مرضیه حاجی هاشمی/ چندی پیش دوستی به من پیشنهاد داد تا فیلم «برادران لیلا» را تماشا کنم و از حیث جامعه شناختی درباره آن نظر بدهم، فرصتی به دست آمد تا امروز چند سطری را درباره مهم‌ترین آموزه ای که در نگاه کلان می‌توان از این فیلم برگرفت، از نظرگاه خودم بنگارم؛ وگرنه این فیلم به لحاظ اجتماعی فرهنگی و حتی اخلاقی و تربیتی، حائز نکات بسیار است که پرداختن به همه آنها، مجال بیشتری می طلبد و به طور حتم فعالان عرصه نقد فیلم به بسیاری ار این حوزه ها پرداخته‌اند.
داستان فیلم حکایت از انباشتی از مسائل اجتماعی و آسیب‌هایی دارد که نظام نابرابر اجتماعی و شکاف طبقاتی، فساد و تبعیض، فقر نسبی و انواع محرومیت ها را به تصویر می‌کشد؛ اما داستان محوری آن حول خانواده ای است که پدر خانواده سودای این را دارد که بزرگ خاندان خود شود؛ بی آنکه زمینه های عینی تحقق آن فراهم باشد و یا توجهی به وضعیت نابسامان فرزندان خانواده از هر حیث داشته باشد.
بدیهی است که برای بزرگ خاندان، علاوه بر مؤلفه های شخصیتی و مقبولیت ذهنی و روانی نزد دیگران، وضعیت ممتاز اقتصادی، مهم‌ترین مولفه است؛ چرا که فرد، حائز موقعیتی می‌شود که باید بیش از بقیه فامیل در بسیاری از مناسبت‌ها و حل و فصل مسائل خاندان به لحاظ مادی هزینه کند و این علاوه بر جایگاه شیخوخیت و ریش سفیدی یا دارا بودن سرمایه اجتماعی از نوع «منزلت» است که فرد به دلیل اعتبار اجتماعی بالا می‌تواند کمک‌های مالی دیگران را نیز برای تامین مالی و حل مشکلات مادی خاندان خود جذب کند و این زمانی مقدور است که اعضای خانواده خودش در رفاه و تامین مالی و برخورداری از شرایط بهینه مادی باشند.
پدر لیلا برای تحقق رویای دیرینه خود مجبور می‌شود از آنچه باید برای فرزندان خودش و حل مسائل پیچیده اقتصادی و رشد و توانمندسازی خانواده هزینه کند، بهای بزرگ خاندانی خویش را بپردازد؛ اما برخلاف فرزندان ذکورش، دخترش بر او طغیان می کند و مانع آن می شود تا به قیمت آسیب شدید به خانواده این بها پرداخت شود و اتفاقاتی رخ می دهد که حتی در انتها پدرش را تنبیه می کند! و سیلی بر صورت او می زند! و بدین گونه حرمت پدرانه ی درون خانواده ای او نیز فرو می‌ریزد و نه تنها بزرگ خاندان نمی‌شود که این را نیز از دست می‌دهد و چنان فرو ریخته و مستأصل می‌شود که در سکوت خویش مرگش را در جشنی خانوادگی به حسرت می‌کشد.
بیشتر بخوانید
در دنیای واقع و نظام بین‌المللی نیز مانند شبکه‌های فامیلی، البته به مراتب پیچیده تر، نظامندتر، عینی تر و بی‌رحمانه‌تر، قدرت برتر شدن چه در سطح منطقه‌ای و چه در سطح جهانی با لفاظی و رویا پردازی سر و کار ندارد و متکی بر یک پایه اقتصادی قوی یا بهتر بگوییم مبتنی بر یک نظم پولی و مالیست که هر بازیگری را که بنیه اقتصادی قوی تری از هر حیث داشته باشد، به قدرت هژمون تبدیل می کند تا قواعد این نظم پولی را به طور طبیعی او تعیین کند.
«چارلز کنیدلبرگر» که نظریه پرداز «ثبات هژمونیک» در نظام بین الملل است، بر این باور است، یک قدرت مسلط نیاز است تا بر قواعد تعامل میان دولت‌ها نظارت کند؛ اما این نظام هژمونیک باید سه شرط داشته باشد: ۱- باید آن دولت (قدرت برتر) توانمندی وضع و اجرای قواعد یک نظام معین را داشته باشد؛
۲- باید اراده سیاسی برای بهره‌برداری از چنین توانمندی وجود داشته باشد؛
۳– باید قدرت برتر یا هژمون حمایت‌هایی (مالی، نظامی و…) از دیگر دولت‌ها بکند تا رضایت آنها را برای همکاری جلب کند و دیگر دولت‌ها مطمئن شوند، علاوه بر سودهایی که عاید دولت هژمونیک می‌شود، سودهای متقابلی نیز از همکاری برای آنها فراهم خواهد شد.
بیشتر بخوانید :
از آنچه به اختصار اشاره شد، چنین برمی‌آید که «قدرت برتر» باید قدرت برتر اقتصادی باشد، حال چه در سطح جهانی و چه در سطح منطقه‌ای. باید به لحاظ اقتصادی، صنعتی، دانش و فناوری‌های نوین از توسعه یافته‌ترین کشورها باشد و سطح رفاه زندگی مردم در آن کشورها به گونه‌ای باشد که پرداخت بهای قدرت برتر جهانی یا منطقه‌ای برای آنها کاملاً پذیرفته شده باشد و آورده های این برتری جهانی و منطقه‌ای از هر حیث، هم عینی و هم ذهنی و مؤلفه های روانی و احساس منزلت و اعتبار جهانی چنان باشد که این مردم، سرمایه‌های اجتماعی نظام سیاسی خود، برای حفظ این جایگاه بین المللی باشند، نه آنکه چنان نارضایتی حاکم باشد که بر آن برآشوبند و طغیان کنند و مشروعیت داخلی خود را هم از دست بدهد و جامعه همچنان در بحران‌های متعدد دست و پا بزند؛ مانند آنچه در فیلم «برادران لیلا» دیدیم و دیدیم سرنوشت رویای «بزرگی» بدون بسترهای عینی.
ای کاش برادران حزب ا… که چنین رویایی در سر دارند و هزینه های وصف ناپذیری را در این راستا بر کشور تحمیل کردند، یک بار فیلم «برادران لیلا» را از این زاویه تماشا کنند.( از صفحه شخصی نویسنده )
ای کاش برادران حزب ا… که چنین رویایی در سر دارند و هزینه های وصف ناپذیری را در این راستا بر کشور تحمیل کردند، یک بار فیلم «برادران لیلا» را از این زاویه تماشا کنند.( از صفحه شخصی نویسنده )
